İcra takibi, alacaklının borçludan alacağını tahsil edememesi halinde için İcra Müdürlüğü nezdinde başlattığı takiptir. İcra Müdürlüğü alacağın tahsili için devlet kuvvetini (zorla) kullanmaya yetkili resmi ve adli kurumdur. İcra takipleri, ilamlı ve ilamsız olmak üzere iki şekilde açılabilir. Bir mahkeme kararına ya da ilam niteliğindeki belgeye dayanılarak takip açılıyorsa ilamlı takip, ortada bir mahkeme kararı bulunmuyorsa ilamsız takip açılır. Alacaklının alacağını alabilmesi için icra dairesince borçlunun menkul ya da gayrimenkul mallarına el konur, bu mallar satılır ve satıştan elde edilen para ile alacaklının alacağı ödenir. Aynı zamanda borçluya ait banka hesapları ve para içeren diğer hesaplara da haciz konularak işlem yapılabilir. Dosyanın alacağı ve dosya masrafı karşılanana dek bu işlemlere devam edilir. İcra dairesi devlet adına zor kullanma yetkisine sahiptir. Bu tedbirlerle sonuç alınamadığı durumlarda, borçlu için çeşitli para, disiplin ve hapis cezaları da İcra İflas Kanunu kapsamında düzenlenmiştir.
İcra takibi başlatmak için, icra dairesine gerekli belgeler, takip talebi ve ödeme emri ile başvurulması gerekmektedir. Ardından tevzi bürosuna harç ödemesi yapılmalıdır.
İlamlı takip açılıyorsa; takip talebi, icra emri, ilamın ASLI GİBİDİR olarak hazırlanan sureti ve gerekliyse kesinleşme şerhi, vekaletname gereklidir.
İlamsız icra takibi için; takip talebi, ödeme emri, dayanak belge suretleri ve vekaletname gereklidir.
İcra takibini başlatacak ve/veya dosya takibini yapacak kişi avukat ise vekaletname ibrazı da zorunludur.
Borçlu, icra ödeme emrine karşı, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde, ödeme emrini gönderen icra dairesine veya masraflarını ödemek suretiyle takibin yürütüldüğü icra dairesine gönderilmek üzere başka bir icra dairesine başvurarak itiraz edebilir. Ancak kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda itiraz süresi 5 gündür. İlamsız icra takibine itiraz icrayı kendiliğinden durdururken, kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda ödeme emrini alan borçlu ise icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesine başvurmalıdır.
İlamsız takipler için başvuru harcı, peşin harç, vekalet suret harcı, baro pulu, tebligat ve dosya masrafları mevcuttur. İlamlı takipler için ise farklı olarak yalnızca peşin harç ödenmemektedir. Peşin harç, alacak tutarının %0,5’i (binde 5) alınarak hesaplanır.
İcra takibi eğer bir mahkeme kararına(ilam) ya da ilam niteliğindeki belgelere dayanıyorsa ilamlı icra olarak adlandırılır. İlam niteliğindeki belgeler İcra İflas Kanununu 38. maddesinde sayılmıştır.
Alacaklının takip talebi ile birlikte icra dairesine başvurması gerekmektedir. Alacaklı ilamlı icra takibi için Türkiye’deki herhangi bir icra dairesine başvurabilir. İlamlı icrada yetki itirazı söz konusu değildir.
Bir mahkeme kararı ya da alacağın bir senede bağlanmış olması gerekmeksizin; para borcu, teminat, kiralanan taşınmazların tahliyesi ya da diğer alacaklar için başlatılan icra takibidir.
İlamsız icrada yetkili icra dairesi, Hukuk Muhakemeleri Kanununda yer alan yetki hakkındaki hükümlerin kıyasen uygulanması ile belirlenir. Buna göre, ilamsız icra takibinde genel yetkili icra dairesi, borçlunun yerleşim yeri icra dairesi olacaktır. Ancak bazı özel yetki halleri de mevcuttur.
Sözleşme nedeniyle doğan para borçları için sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesi de yetkilidir. Sözleşmede aksine bir şart olmayan hallerde Türk Borçlar Kanunu’na göre para alacaklının ödeme zamanındaki yerinde ödeneceğinden alacaklı kendi yerleşim yerinde de ilamsız icra takibini başlatabilir. Sözleşmenin yapıldığı yer icra dairesi de aynı şekilde yetkilidir.
İcra dairelerinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olmaması nedeniyle alacaklının yetkisiz bir icra dairesinde icra takibi başlatmış olması, icra dairesince re’sen gözetilmeyecektir. Borçlunun icra dairesinin yetkisiz olduğunu ileri sürmesi gerekmektedir.
Ayrıca taraflar yetki sözleşmesi yapmaya yetkili kişilerden olmaları halinde yetki sözleşmesi yaparak yetkili olmayan bir icra dairesini yetkili kılabilirler.
İlamsız icra takibi, icra daireleri vasıtasıyla başlatılabilir. Alacaklının yaptığı talep üzerine, ödeme emri gönderilir.
Alacaklının kambiyo senetlerine özgü takip yoluna dayanarak icra takibi başlatabilmesi için alacağın mutlak suretle bir kambiyo senedine bağlı olması gerekmektedir. Kambiyo senetleri bono, poliçe ve çektir. Takibe konu edilecek olan senedin, bir kambiyo senedi olup olmadığını takdir ve tayin yetkisi icra müdürüne aittir. Kambiyo senetlerine karşı genel haciz yolu ile takip yapılması da mümkündür.
Takibi yapılacak olan kambiyo senedinin aslı da takip talebi ile birlikte icra dairesine teslim edilir. Borçluya ödeme emri gönderilir.
Tahliye takipli icra takibi ilamlı ve ilamsız olmak üzere iki şekilde yapılabilir. İlamlı olarak yapılabilmesi için kiraya verenin, kiracıya karşı sulh hukuk mahkemesine tahliye davası açarak kazanması ve bu ilam ile takip başlatması gerekmektedir. İlamsız icra takibi yapılabilmesi için ise kira bedelinin ödenmemesi veya kira süresinin bitmesi hallerinden birinin varlığı gerekmektedir.
Nafakasının alamayan kişi, nafakayı almaya yönelik talep oluşturur. Dosya takibi yapılarak, belirtilen sürenin dolması ve nafakanın ödenmemesinin anlaşılması durumunda icra takibi başlatılır. Tedbir nafakası ilamlı olarak; yoksulluk, iştirak ve yardım nafakası ise ilamsız olarak başlatılabilir.